De eerste onbelichte tomatentelers komen in productie en ook bij belichte telers staan de kassen vol. Vrij normaal allemaal, ware het niet dat er ook veel decemberplantingen zijn uitgesteld en telers, zowel belicht als onbelicht, hun hele teeltplanning hebben moeten aanpassen als gevolg van de energiecrisis.
“Telers telen rustiger en kouder en krijgen te maken met situaties die ze lang niet hebben meegemaakt”, ziet Marco van Noord van Horti-Consult International. “2021 was een moeilijk jaar. Corona en het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) zijn telers niet in de koude kleren gaan zitten en daarbovenop is nu nog de energiecrisis gekomen. Ze hebben geen moment van rust, terwijl dat wel belangrijk is. Telers hebben stabiliteit nodig, om weer positief aan een nieuw teeltseizoen te kunnen starten.”
Zorgen
Het baart Marco zorgen dat er de laatste jaren maar weinig jonge instroom in de sector is. De jonge generatie die nu op het punt staat om de keuze te maken, zou zomaar af kunnen haken vanwege sombere vooruitzichten, zo schat hij in. “Veel bedrijven kijken nu naar bedrijfsopvolging of bedrijfsovername, maar die keuzes zijn met alle onzekerheid momenteel erg moeilijk. Niet alleen in de huidige teelt, maar ook omdat de politiek soms wel lijkt te liggen slapen en het financieel ook niet eenvoudig is.”
Teeltkeuzes
Half december zijn de eerste telers met decemberplantingen gestart. Minder dan normaal, zoals collega-adviseur Gilbert Heijens anderhalve maand geleden al voorspelde. “Telers aan de goede kant van de streep qua energie, kunnen nu goed telen. Ook zijn er telers die goede afspraken over energie hebben kunnen maken met hun afnemers en daardoor toch zijn gestart met hun teelt.”
Telers aan de verkeerde kant qua energie hebben hun teelt uitgesteld. “En er zijn er zelfs die jonge planten hebben gestort en in het begin van de energiecrisis gekozen hebben voor één keer kort, hevig pijn in de portemonnee”, weet Marco. Een verstandige keuze, volgens hem. “Als je al van tevoren wist dat je nooit een rendabele teelt ging draaien deze winter, dan moet je gewoon niet telen nu.”
Rassenkeuzes
Marco bezoekt tomatentelers in Nederland, België en heeft ook enkele klanten internationaal, waaronder momenteel in Zuid-Duitsland en Oostenrijk. Daarbij valt hem iets op. “Die Duitse en Oostenrijkse telers halen hogere rendementen. Dat valt mij echt op. Bovendien liggen de tomaten daar sneller in de winkel, terwijl dat volgens mij soms met Nederlands product veel te lang duurt. Dat is natuurlijk niet goed voor de kwaliteit. Wil je een hogere prijs krijgen, dan moet die kwaliteit goed zijn en dan helpt het niet mee als via allerlei schakels in de keten een product soms dagen later pas in het schap ligt.”
De teeltadviseur ziet dat de laatste jaren in rassenkeuzes houdbaarheid bij rassen weer belangrijk aan het worden is. “Volgens mij in reactie op hoe er met het product in de keten om wordt gegaan. Je zou echter juist voor smaak moeten kiezen en voor vers. Je moet het product helemaal niet zo lang willen bewaren.”
Lage etmalen
Op hoe er in de keten met een tomaat wordt omgegaan, heeft de teler niet of nauwelijks invloed. Die probeert te alle tijde een zo hoog mogelijk kwaliteit te halen, ook in deze bijzondere tijden. En dat valt soms niet mee, ziet Marco de laatste tijd. “Telers stoppen letterlijk minder energie in hun teelt. Je kunt niet te koud gaan. Telers dragen lage etmalen, telen zuinig. Als je echter niet oppast, krijg je ellende. Onder de achttien graden zakken in de belichte teelt, dat gaat niet goed. Je ziet nu her en der al schimmelproblemen ontstaan.”
Marco heeft begrip voor de scherpe teeltkeuzes die worden gemaakt. Hij vindt het ‘logisch’ dat telers zuiniger besluiten te telen, maar het gaat volgens hem wel onlosmakelijk ten koste van kwaliteit. “Dat kan niet anders, want het zou betekenen dat we het anders de afgelopen tien jaar fout hebben gedaan met z’n allen.”
Grote verschillen
De afgelopen jaren is het steeds moeilijker geworden bedrijven onderling te vergelijken, ook als het over teeltstrategie gaat. “Het maakt dat het werk van een teeltadviseur er intensiever op geworden is. “En leuker”, volgens Marco. “We worden met z’n allen uitgedaagd en proberen ondertussen zo goed en zo kwaad als het gaat kwaliteit te telen. Het gaat nu om het verfijnen op basis van de omstandigheden, om maatwerk.”
De toenemende vraag naar maatwerk betekent niet dat het niet meer belangrijk is kennis te delen. Integendeel, is Marco stellig. “Binnen ons team van zeven teeltadviseurs wisselen we heel veel kennis uit. We hebben het nu veel over de vraag: Hoe laag kun je gaan qua temperatuur? Wat is het minimum? Door deze informatie met elkaar te delen kunnen we onze klanten beter begeleiden.”
Rust
Marco stipte het al aan, de lage prijzen die telers momenteel in Nederland, en ook in België, voor hun product krijgen. Ook daar is de vraag hoe laag het kan gaan. Zeker is hij wel over een daling in het aantal kilo’s in januari. “Tot nu toe valt dat nog wel mee, maar in januari verwacht ik aanzienlijk minder productie.”
Marco gunt de telers van harte dat ze beter betaald worden voor hun product. Hij haalt nog een recent bezoek aan Oostenrijk aan. “Samen met ons team bezochten we een wijnboer. Op zich is dat product qua productie vrij goedkoop, maar als je ziet wat ze ervoor betaald krijgen... De teler die wij bezochten, deed veel aan marketing bovenop een goede kwaliteit en dat legt hem geen windeieren. In Nederland zie je telers hier ook stappen in maken, al heb ik het idee dat het de laatste jaren wel minder is dan het geweest is.” Misschien dat Kerst een moment van bezinning is? “Dat gun ik de telers zeker. Even rust, zodat ze ook genieten van andere dingen en dan volgend jaar weer met z’n allen werken aan mooie, lokale topproducten.”
Gepubliceerd op Groentenieuws.nl op 21 december 2021.
