Studiereis naar Oost Europa

Onze adviseurs op studiereis naar Oost-Europa

Het team teeltadviseurs van Horti-Consult International heeft er een traditie van gemaakt om één keer per jaar een internationale (glastuinbouw)reis te maken. Begin deze maand zijn Oostenrijk, Hongarije en Slowakije bezocht. Hieronder een groot deel van hun reisverslag.

De heren begonnen hun trip in Oostenrijk met een bezoek aan drie steden, waaronder Wenen. Met bijna twee miljoen inwoners is het veruit de grootste stad van het land. In de hoofdstad werd een groentemarkt met de naam Naschmarkt bezocht. Een markt met een oppervlakte van 2,3 hectare. Het is de beroemdste markt van Wenen en de geschiedenis gaat terug tot de 16e eeuw.

Op de Naschmarkt maak je een culinaire wereldreis. Je vindt hier kruiden en specerijen uit alle windhoeken van de wereld, van typisch Weens tot Indiaas en van Vietnamees tot Turks. Ook zie je er kleurrijke bezoekers die fruit en groenten kopen bij de talloze marktkramen.

De stad Wenen ligt in het noordoosten van het land aan de rivier de Donau. Alle drie de steden die de teeltadviseurs bezocht hebben bevinden zich aan de Donau. Het is de langste rivier binnen de Europese Unie en na de Wolga de langste van Europa. De Donau is een regenrivier, wat betekent dat de rivier gevoed wordt door grond. De Donau ontstaat in het Zwarte Woud in Duitsland na de samenvloeiing van de Breg, de Brigach en de in Donaueschingen ontspringende Donaubach. De Donau stroomt oostwaarts door Centraal- en Zuidoost-Europa en mondt na 2829 km in het grensgebied van Roemenië en Oekraïne via de Donaudelta uit in de Zwarte Zee. Wenen, Bratislava, Boedapest en Belgrado liggen aan de Donau.

Tuinbouw in Oostenrijk
Het totale glasoppervlakte in Oostenrijk is 650 hectare. Hiervan in totaal 340 hectare glasgroenten, waarvan 120 komkommers, 80 hectare paprika, 140 hectare tomaat. Van deze laatste oppervlakte gaat er 30 hectare naar LGV, de rest naar Perlinger. Dus eigenlijk zijn er maar twee afnemers. Vanuit de historie is er veel concentratie rond Wenen. Afvalwarmte (90 procent) en olie zijn de voornaamste energiebronnen.

In Oostenrijk is de bereidheid om te betalen voor biologische producten 25% en in Nederland 13,8%. Toelating is per deelstaat soms zeer divers. Europa wil biologische producten meer stimuleren, maar de verschillen per land zijn nog steeds divers.

Dr. Pottman
In dit ISO-gecertificeerde laboratorium in Wenen, worden grond, water, substraten en planten in de kortst mogelijke tijd onderzocht met behulp van de nieuwste analyseapparatuur. Dit laboratorium is sinds 1995 hier gevestigd.

Hier gebeuren ongeveer 100 analyses per dag en is er altijd persoonlijk contact over het monster. Bij plantanalyse wordt een verschil gemaakt tussen jong en oud blad met verschillende grenzen anders dan in Nederland. Volgens Dr. Pottman worden de invloeden van de elementen zoals kobalt en nikkel nog onderschat. Grenzen van 0.3 belangrijk van Kobalt voor omvorming van stikstof. Supercalcium, ce, wordt genoemd voor een betere calciumopname.

Bezoek Nederlandse ambassade

In de hoofdstad Wenen hebben de heren 'een zeer constructief gesprek' op de Nederlandse ambassade in Oostenrijk gehad met de Nederlandse ambassadeur Aldrik Gierveld en de Landbouwadviseur Koen van Ginneken. Ze bespraken de cultuurverschillen met Nederland, bijvoorbeeld de bereidheid om te betalen voor biologisch en eigen geproduceerd product (25%) in Oostenrijk veel hoger is dan bij ons (13%).

In Oostenrijk worden de bedrijven groter en wordt de markt door minder spelers gecontroleerd. De mannen hebben het ook gehad over de verschillende toelatingsregels voor biologische en chemische producten die hier zelfs van staat tot staat verschillen, en ook over de grote verschillen binnen Europa. Dit is zeker een punt waar hard aan gewerkt moet worden. Ook besproken ze dat voor de nabije toekomst het tot een goede samenwerking zou kunnen komen als de vraag daar is. De mannen willen de Nederlandse ambassade en in het bijzonder Agricultural Counsellor Koen van Ginneken en ambassadeur Aldrik Gierveld bedanken voor de goede ontvangst en het zeer constructieve gesprek.

Jongerius Ecoduna Algae farming

Dit bedrijf is in 2008 gestart met twee algenstammen: Spirulina en Chlorella. In 2018 is een kas gebouwd en in 2020 kwam Nico Jongerius in beeld. Algen hebben diverse voordelen voor o.a. voeding, zo bevat Chlorella b12. Vegan eters hebben het namelijk moeilijk met vinden van de vitamine b12. Naast Omega 3 zijn ook proteïnen talrijk in de algen te vinden. Organisch telen is niet mogelijk vanwege de benodigde transparantie glazen buizen.

Onderzoek wordt zelf gedaan door studie van de beschikbare informatie en experimenten. Er zijn honderd bedrijven die algen telen in Europa. Op deze locatie vindt dit plaats op een oppervlakte van 1 hectare. Snelheid van het water is niet zo belangrijk. Menging van verschillende algensoorten is niet mogelijk. Er zal altijd 1 stam overwinnen. Temperatuur van het water, bemesting, verneveling voor de koeling zijn noodzaak net als zuivere CO2 en zuurstof. Buizen zijn gemaakt van glas met een 96 % lichtdoorlatendheid. Zuurstof van hoge kwaliteit is essentieel. Hier is gekozen voor verticale pijpen omdat dit volgens hen een betere verdeling geeft, ook transport van zuurstof gaat beter. Oogsten kan na 4 dagen. Na 8 weken volgt een teeltwisseling. Door water toe te voegen wordt er geoogst. Er werken nu 15 personen.

Wijn bezoek aan Scheiblhofer

Met de meeste zonuren en de hoogste temperatuurpieken staat Andau bekend als de hittepool van Oostenrijk. Als warmste gemeente biedt de combinatie van minerale grindbodems de beste omstandigheden voor rijpe en volle wijnen. De omstandigheden zijn hier ideaal voor de productie van wijnen zoals Big John en Legends die geproduceerd worden door het bedrijf Scheiblhofer. Dit bedrijf heeft naast deze wijnen, nog vele witte en rode wijnen, waarvan de teeltadviseurs een klein aantal mochten proeven. Het bedrijf is in korte tijd snel gegroeid. Tijdens het bezoek was men bezig met het bouwen van een hotel met 123 kamers.

Door naar Hongarije met als hoofdstad Boedapest. De stad is gelegen aan weerszijden van de Donau en telt circa 1,7 miljoen inwoners. Het  is daarmee ook de grootste stad van Hongarije. Haar omvang berust op de functie van hoofdstad van het Habsburgse Koninkrijk Hongarije dat driemaal groter was dan de huidige republiek. De naam van de stad is een samenvoeging van de steden Boeda en Óbuda (aan de westelijke oever van de rivier) en Pest aan de oostelijke oever, gezamenlijk Pest-Boeda. Pest is de kant van het mooie parlement en buda is de kant van de burcht(ezelsbrugje). 

Tungsram

In Hongarije bezocht men één bedrijf, Tungsram. De lampendivisie van het bedrijf bestaat 125 jaar en is een bekende speler op het gebied van belichting. In totaal heeft men 5 locaties in Hongarije. Er werken hier 4000 mensen. Het bedrijf heeft 300 miljoen dollar omzet. 

In 2018 is de agrarische tak opgericht en inmiddels heeft het bedrijf ook al belichte groentetelers als klant. Het bedrijf is ook gespecialiseerd in verticale farming, met een armatuur met output 3,8 micromol per joules. Generatie 2 komt binnenkort uit en heeft een modulair design, waardoor het mogelijk is om voor verschillende toepassingen verschillend licht te maken. De optimale afstand is 1,5 meter. Afstand is wel minder een probleem omdat er slechts 2 tot 3 % verlies is. Natuurlijk is er ook een verschil tussen de teelten en het gebruik van verschillende lampen. Er is ook een mogelijkheid van dimmen. De toekomst is natuurlijk afstemming op het natuurlijk licht en het stadium van de teelt. Tungsram geeft momenteel vijf jaar garantie 5 jaar of langer momenteel, optioneel. Bij de nieuwe lamp wordt er meer warmte naar beneden geduwd. Het witte licht kan hierbij ook apart uitgeschakeld worden.

Slowakije

Na Hongarije werd nog Slowakije bezocht. De hoofdstad van het land is Bratislava, een stad met een half miljoen inwoners die op slechts zestig kilometer van Wenen ligt. Slowakije is een overwegend bergachtig land met meer dan vijf miljoen inwoners. In de hoofdstad werken veel mensen in de IT-sector, ook vanwege de vele auto-industriebedrijven in Slowakije die dicht bij deze stad zijn gevestigd. Ook grote bedrijven zoals Amazon en Microsoft zijn hier gevestigd.  In totaal heeft de stad vijf universiteiten.

MP Connect

Dit bedrijf is gestart in 2015 en telt op dit moment een oppervlakte van 8 hectare. Het 1e blok is 5,5 hectare waarvan 1 hectare belicht met het ras Ternetto. Een nieuwe blok telt 2,5 hectare aardbei. Ook heeft het bedrijf een buitenteelt aardbeien: 3 hectare Mini-Air van Meteor Systems met een spanwijdte van 2,5 meter. Hierin zijn 2 teeltgoten te vinden op 1,25 meter. Op dit bedrijf worden in totaal hier 3 gewassen geteeld: aardbei en tomaat, maar ook 5 hectare blauwe bessen buitenteelt en 40 hectare elders.

Met het bezoek aan de teler in Slowakije sloten de zeven teeltadviseurs hun reis af. In korte tijd hebben ze veel bezocht, ook bedrijven buiten de eigen kenniskring. De heren sluiten het verslag af door alle bedrijven te bedanken voor hun medewerking en ook met speciale dank voor hun collega Pieter Schoenmakers die veel tijd in de reis heeft geïnvesteerd. Horti-Consult International kijkt terug op een zeer geslaagde studietrip.